ish

Qaraqalpaqsha (kaa)

Morfologiyalıq hám sintaksislik qásiyetleri

atlıq, ish

Leksikalıq mánileri

1. Qarın, qursaq. • Úńgir awzına jaqın turǵan Áwezov ishin bastı da gúrsinip bir qaptalǵa quladı (T. Qayıpbergenov).
2. awıs. Kewil, kóńil, júrek. • Gúljan jeńgey juwap urar kúlimlep, Tomsıraymas ishimdegini biliń dep (I. Yusupov). • Sóylep ishtegi sherimizdi tarqatamız (M. Dáribaev).
3. awıs. Bir nárseniń ishki tárepi, ishki jaǵı. • Jay ishi qarańǵı (T. Qayıpbergenov). • Esikten ishke kire bergenim usı edi, ákem qushaqlap alıp bawırına bastı (Ó. Xojaniyazov). • Vokzal ishi tolǵan xalıq (Sh. Artıq). ♦ Ishi ashıw – qıynalıw, kúyiniw. • Asqar qoylarǵa ishi ashıp qaraydı («Ámiwdárya» jurnalı). Ishinen tınıw – kewlinde bir sırdı saqlaw, pikir saqlaw, tımsırayıw, úndemew, til qatpaw. • Áne sonnan bermaǵan Hákimbay aqsaqal ishinen tınıp «ásseniy» dep tislenip júredi eken (Ádebiyat xrestomatiyası). Ishin iyt jırtıw – qapalanıw, tınıshsızlanıw, qıynalıw, kúyiniw. • Bunı kórgende Nurımbettiń ishin iyt jırtqanday boldı (Ó.Ayjanov). Ishin órtew – qattı qapa bolıw, tınıshsızlanıw. • Eki qatın kúndesligi ishin órtegen báybishe biydiń salqın qaraǵanına bultıyıp qaldı (K. Sultanov). Ishi pisiw – jalıǵıw, zerigiw. • Ishim pisip ne qılarımdı bilmeymen (Á. Shamuratov). Ishin tartıw – ókiniw, qıynalıw. • Ol birden hawlıǵıp shorshıp ketti de suwıq demin alıp qayta gúrsinip ishin tarttı (Ó.Xojaniyazov). Ishi janıw – qıynalıw, kúyiniw. • Sermewge qolım joq tur ishim janıp, Ne jaqsılıq bolsın tósken soń qolǵa (Sh. Artıq).

Derekler

1. QARAQALPAQ TILINIŃ TÚSINDIRME SÓZLIGI. Jeti tomlıq, Nókis, «Qaraqalpaqstan» baspası, 2023-jıl.